Mobbing w miejscu pracy to poważny problem, który może dotknąć każdego pracownika. Poznanie jego oznak i mechanizmów działania pozwala skutecznie bronić się przed prześladowaniem oraz zachować równowagę psychiczną w trudnej sytuacji zawodowej.
Czym jest prześladowanie w pracy?
Prześladowanie w pracy (mobbing) to systematyczne stosowanie psychicznej przemocy wobec pracownika. Polega na długotrwałym i uporczywym nękaniu, zastraszaniu lub poniżaniu, co prowadzi do zaniżonej oceny jego przydatności zawodowej, izolacji lub wykluczenia z zespołu współpracowników.
Zjawisko mobbingu różni się od zwykłych konfliktów w miejscu pracy swoją systematycznością i długotrwałością. Nie jest to pojedynczy incydent czy sprzeczka, ale powtarzający się wzorzec zachowań, który często trwa miesiącami, a nawet latami.
Definicja i formy mobbingu
Zgodnie z Kodeksem pracy, mobbing to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu.
- Mobbing pionowy odgórny – prześladowcą jest przełożony
- Mobbing pionowy oddolny – grupa pracowników mobbinguje przełożonego
- Mobbing poziomy – występuje między pracownikami na tych samych stanowiskach
Różnice między mobbingiem a innymi konfliktami
| Mobbing | Zwykły konflikt |
|---|---|
| Systematyczne i długotrwałe działania | Jednorazowe zdarzenia lub seria incydentów |
| Brak równowagi sił, ofiara w słabszej pozycji | Strony konfliktu zazwyczaj równe |
| Niemerytoryczna krytyka wymierzona w godność osobistą | Konstruktywna krytyka dotycząca konkretnych zadań |
Jak rozpoznać prześladowanie w pracy?
Rozpoznanie prześladowania w miejscu pracy bywa trudne, ponieważ działania mobbingowe często są subtelne i narastają z czasem. Warto zwrócić uwagę na powtarzające się wzorce zachowań, które wykraczają poza zwykłe konflikty zawodowe.
Typowe objawy i skutki mobbingu
- Nieuzasadniona krytyka wyników pracy
- Przydzielanie zadań poniżej kwalifikacji
- Izolowanie pracownika od zespołu
- Rozpowszechnianie plotek i nieodpowiednich żartów
- Publiczne upokarzanie
- Ograniczanie dostępu do informacji służbowych
Przykłady sytuacji mobbingowych
- Zlecanie zadań znacznie poniżej kwalifikacji
- Celowe pomijanie przy przydzielaniu ważnych projektów
- Rozpowszechnianie fałszywych informacji
- Ciągłe przerywanie wypowiedzi podczas spotkań
- Ignorowanie pomysłów i sugestii
- Zastraszanie konsekwencjami służbowymi
- Grożenie zwolnieniem za korzystanie z praw pracowniczych
Co robić w przypadku prześladowania w pracy?
W sytuacji doświadczania mobbingu należy podjąć natychmiastowe i przemyślane działania. Podstawą jest systematyczne dokumentowanie wszystkich incydentów – zapisuj daty, godziny, miejsca oraz świadków zdarzeń. Gromadź wszelkie materiały dowodowe, takie jak e-maile, SMS-y, notatki służbowe czy wiadomości głosowe. Jeśli to możliwe, nagrywaj rozmowy lub spotkania, podczas których dochodzi do zachowań mobbingowych.
- Zgłoś problem do bezpośredniego przełożonego (jeśli nie jest mobberem)
- Skontaktuj się z działem HR lub związkami zawodowymi
- Złóż skargę do Państwowej Inspekcji Pracy
- Rozważ drogę sądową
- Skorzystaj z pomocy psychologa lub terapeuty
Procedura zgłaszania mobbingu
Skuteczne zgłoszenie mobbingu wymaga przestrzegania określonej procedury. Najpierw sprawdź, czy w Twoim miejscu pracy istnieje wewnętrzna polityka antymobingowa. Jeśli tak, postępuj zgodnie z zawartymi w niej wytycznymi.
- Przygotuj formalne pismo ze skargą zawierające konkretne fakty i daty
- Zgłoś sprawę bezpośredniemu przełożonemu lub działowi HR
- W przypadku braku reakcji, skontaktuj się z Państwową Inspekcją Pracy
- Rozważ złożenie pozwu do sądu pracy
- Pamiętaj o konieczności udowodnienia mobbingu
Wsparcie prawne i psychologiczne
| Rodzaj wsparcia | Dostępne formy pomocy |
|---|---|
| Pomoc prawna | Konsultacje z adwokatem, porady organizacji pozarządowych, bezpłatna pomoc prawna w samorządach |
| Wsparcie psychologiczne | Psychoterapia, grupy wsparcia, konsultacje psychiatryczne, dokumentacja medyczna |
Warto pamiętać, że dokumentacja medyczna potwierdzająca rozstrój zdrowia spowodowany mobbingiem stanowi istotny dowód w postępowaniu sądowym. Uczestnictwo w grupach wsparcia dla ofiar mobbingu pozwala również wymienić doświadczenia z osobami w podobnej sytuacji i znaleźć skuteczne strategie radzenia sobie z problemem.
